آموزش تار و سه تار در تهران و كرج.تلفن: 09361890088

لبخند بزن تازه كني بغض“بنان” را

بخرام بر آشفته كني “فرشچيان” را

تلفيق سپيد و غزل و پست مدرني

انگشت به لب كرده لبت منتقدان را

معراج من اين بس كه در اين كوچه بن بست

يك جرعه تنفس بكنم چادرتان را

دلتنگي حزن آور يك كهنه سه تارم

برگير و بر آشوب و بزن “جامه دران” را

اي كاش در اين دهكده پير بسوزند

هر چه سفر و كوله و راه و چمدان را

شايد تو بيايي و لبت شربت گيلاس

پايان بدهد اين تب و تاب اين هذيان را

قاموس غزل هاي مني بي برو برگرد

نگذار كسي بو ببرد اين جريان را

"حامد عسكري"

تا حالا دقت كرديد يا ازخودتون پرسيديد چرا صداي ساز بعضي اساتيد انقدر با هم فرق ميكنه؟؟مثلا چرا جنس صداي ساز استاد لطفي با سه تار استاد ذوالفنون متفاوت هست و به نظر صدا بمتر و پر حجم تر ميات؟دليلش اينه كه استاد ذوالفنون از سه تار با كاسه هاي كوچكتر استفاده ميكنند و استاد لطفي از سازهاي كاسه بزرگ.سه تار بمخوان سه تاري هست كه صداي پر حجم تر و البته بمتري نسبت به سه تار هاي معمولي دارد منظورم اكتاو بم مثل بمتار نيست(بم به معناي عاميانه نه بم به معناي موسيقايي).حالا چه اتفاقي ميفته كه سه تار بمخوان ميشه؟؟حالا ميگم بابام جاناين جور سازها كاسه بزرگي دارند كه باعث ميشه صدا حجم پيدا كنه و صفحه رو نازك ميگيرند تا صدا زياد تر بشه . براي همين امكان شكستن و افت صفحه ميره بالا.ام افت صحفه چيه!وقتي كه صفحه ساز خيلي نازك گرفته بشه وقتي ساز رو بالا كوك ميكنند به مرور زمان صفحه پايين مياد و به اين ميگن افت صفحه! و اما گلويي ساز به شكل پايين دقت كنيد كاسه وقتي داره وصل ميشه به دسته يواش يواش كوچيك ميشه تا وصل شه به دسته به اين قسمت ميگن گلويي كه خيلي هم مهمه ولي تازه كارها بيخيالش ميشن و فكرش رو هم نميكنن كه چقدر اين مهمه!هر چه قدر اين گلويي بلندتر بشه ساز زنگ دارتر ميشه .در سازهاي بمخوان اين گلويي به خاطر اينكه كاسه بزرگ هست بازتر ميشه و طولش كوتاهتر ميشه.اين باعث ميشه كه زنگ ساز پايين بياد. كه بعضي ها دوست دارند و بعضي ها دوست ندارند.از نوازندگاني كه با اين سازها ساز ميزنن ميشه از محمد رضا لطفي و مسعود شعاري نام برد.بعضي افراد هم اين مدل ساز رو براي تك نوازي نميپسندند و براي گروه نوازي استفاده ميكنند.البته شايد از اين عكس نفميد كاسه ساز بزرگه چون استاد لطفي يه حدود دو متر قد دارند و هيكل خيلي خيلي بزرگي دارند و ناچار از اين سازها بايد استفاده كنند چون دستشون خيلي بزرگ هست و البته خود استاد هم اين صدا رو ميپسندند.

تاليف:عليرضا اميرصميمي....http://www.setarsaz.ir

تار در اصل واژه اي است سانسكريت. اين ساز جزو سازهاي زهي زخمه اي قرار دارد. كاسه طنيني آن از دو قسمت بهم پيوسته تقريبا گلابي شكل (كاسه و نقاره كه نقاره كوچكتر است) تشكيل ميشود . روي كاسه و نقاره پوست نازكي (پوست بره) كشيده ميشود و خرك كوتاهي از جنس استخوان روي پوست كاسه قرار ميگيرد. دسته تار از جنس چوب مي باشد كه در طرفين آن استخوان كار گذاشته ميشود تا از فرسايش چوب به جهت تماس زياد انگشتان جلوگيري كند. 

.شش سيم ساز پس از بسته شدن به سيم گيري كه زير كاسه قرار دارد و گذشتن از روي خركي كه روي پوست كاسه قرار دارد طول دسته را نيز طي ميكنند و سرانجام به گوشيها كه درجعبه اي به نام سرپنجه قرار دارند، بسته مي شوند.

بر دستۀ تار تعداد 28 دستان (پرده) بسته ميشود. تار بازخمه زدن به وسيله مضرابي ازجنس برنج كه نيمي از آن با موم پوشيده ميشود نواخته مي شود. وصعت صوتي تار كمتر از سه اكتاو است.

تار در ايران و برخي مناطق ديگر مانند آذربايجان و ارمنستان و گرجستان رايج است. در گذشته تار ايراني پنج سيم (يا پنج تار) داشت. غلامحسين درويش يا درويش خان سيم ششمي به آن افزود كه همچنان به كار مي‌رود .

از نوازندگان معروف تار مي توان از جليل شهناز، فرهنگ شريف، محمدرضا لطفي، حسين عليزاده،و داريوش طلايي مي توان نام برد..

1- براي آموزش تار چه متد هايي وجود دارد؟

2- آيا نواختن تار سخت است؟

3-آيا يادگيري اين ساز براي من دير نيست؟

4- از چه موقع بايستي ساز را تهيه كنم؟

5- در حال حاضر قيمت يك تار چقدر است و من به چه نوع سازي نياز دارم؟

6- آيا آموزش تار براي كودكان نيز مناسب است؟

7- قبل يا همزمان با فراگيري تار چه درس هاي ديگري به من كمك مي كند تا نواختن اين ساز را بهتر بياموزم؟

8- چه مدت زماني طول مي كشد تا من بتوانم اين ساز را در حد قابل قبولي بنوازم؟

9- شيوه آموزش براي ساز چگونه است؟ آيا در طي دوره آموزشي ناگهان درس ها سخت مي شود؟ 

1- براي آموزش تار چه متد هايي وجود دارد؟

دستور تار و سه تار (حسين عليزاده)، رديف ميرزا عبداله براي تار، كتاب هاي هنرستان موسيقي (روح اله خالقي)، شيوه نوين آموزش تار و سه تار (كيوان ساكت) 

2- آيا نواختن تار سخت است؟

هيچ سازي آسان يا سخت نيست و براي نواختن هر كدام بايستي روزانه تمرين كنيد. خوب نواختن هر سازي به دو عامل زمان و تمرين نياز دارد. سازهايي مانند پيانو يا سنتور از آنجا كه از قبل كوك شده اند، در ابتدا صدايي بسيار دلنشين تر دارند. اما سازي مانند ويلن كه هنرجو خود بايستي صداي مورد نظر را ايجاد كند كمي سخت تر بنظر مي رسد. 

3- آيا يادگيري اين ساز براي من دير نيست؟

آموختن موسيقي در هيچ سني دير نيست. بقول معروف ماهي را هر وقت از آب بگيريد تازه است! 

4- از چه موقع بايستي ساز را تهيه كنم؟

قبل از تهيه ساز حتما با مربي خود مشورت كنيد. حدودا از جلسه دوم يا سوم بهتر است كه ساز را داشته باشيد. 

5- در حال حاضر قيمت يك تار چقدر است و من به چه نوع سازي نياز دارم؟

حدودا با 600 هزار تومان مي توانيد يك سه تار متوسط خوب تهيه كنيد. قبل از تهيه ساز با مربي خود مشورت كنيد. تهيه ساز از سازنده هميشه به صرفه تر و مطمئن تر است. 

6- آيا كودكان نيز مي توانند به فراگيري اين ساز بپردازند؟

بلي از آنجا كه تار سايز كوچك براي كودكان هم هست از سنين كم هم مي توانند به فراگيري تار بپرداند. بهترين سن براي شروع نوازندگي از دوران كودكي است. توجه داشته باشيد در اين سنين اگرچه فراگيري كودكان بسيار بالا است اما بدليل زود خسته شدن كودكان از كارهايي كه نياز به تمركز زيادي دارد، بهتر است براي پيشرفت بيشتر، زمان تمرينات آنان را كوتاه تر و به دفعات بيشتر تقسيم كرد. 

7- قبل يا همزمان با فراگيري تار چه درس هاي ديگري به من كمك مي كند تا نواختن اين ساز را بهتر بياموزم؟

آموختن مباني موسيقي (سلفژ و تئوري) به يادگيري شما كمك مي كند. همينطور گوش دادن به آثار صوتي كه شامل تكنوازي تار باشد و خواندن كتاب هاي مربوط به موسيقي نيز موثر است. 

8- چه مدت زماني طول مي كشد تا من بتوانم اين ساز را در حد قابل قبولي بنوازم؟

دوره مقدماتي حدودا هفت ماه طول مي كشد. البته اين زمان بسته به زمان تمرين هر هنرجو متفاوت است. 

9- شيوه آموزش براي ساز چگونه است؟ آيا در طي دوره آموزشي ناگهان درس ها سخت مي شود؟

شيوه آموزشي براي همه سازها به تدريج و از آسان به دشوار مي باشد. در صورت تمرين مرتب روزانه و فراگيري كامل درس ها ، درس هاي جديد بسيار ساده خواهند بود.

از سايت:www.partmusic.ir

نگاره اي از دوره صفويه

در مسير تكامل عود باستان ايران و تنبور خراسان قرار دارد. اين ساز در نقوش مربوط به دوره ي ساساني و حتي قبل از آن ديده مي شود، از اين رو عمر اين ساز را مي توان بيش از 1000 سال تخمين زد.كه رفته رفته در طول تاريخ تغييراتي در شكل ظاهري و پرده بندي آن داده شده و به صورت سه تار امروزي در آمده است .

اين ساز در زمان ميرزا علي اكبر خان فراهاني و پسران او ميرزا عبدالله و آقا حسينقلي (اواخر دوران قاجار) مانند تار جزو سازهايي بوده كه رديف موسيقي ايراني با آن نواخته مي شده است و تا امروز ادامه پيدا كرده و در حال حاضر جاي خود را در موسيقي به عنوان يك ساز مستقل ايراني مانند تار باز كرده است.

سه تار از سازهاي ملي ايران است و از آنجايي كه مربوط به هيچ قوم و يا منسوب به ناحيه اي خاص نمي باشد، سازي شهري به حساب مي آيد و در دسته بندي سازها نيز به واسطه داشتن سيم (زه) و نواختن با مضراب ، در دسته ي سازهاي زهي مضرابي قرار مي گيرد.

سه تار با ويژگيهاي خاص خود همواره در طول تاريخ مورد توجه هنر دوستان ، شعرا ، عشاق و... قرار گرفته و بسياري از بزرگان تصوف و عرفان ، در سياحت معنوي خود از اين ساز بهره جسته اند.

سه تار دروني ترين و متمركز ترين ساز است، آن را بيشتر براي دل خود مي نوازند تا براي ديگري.(ژان دورينگ)

ميرزا علي اكبر خان فراهاني ، پدر رديف

* اين تنها تصوير موجود از مرحوم «آقا علي اكبر خان فراهاني» است كه « صنيع الملك » نقاش دوره قاجار و عموي كمال الملك آن را نقش كرده ، هرچند كه معلوم نيست كه آيا ميرزا علي اكبر خان اين رديف ها را خود جمع آوري كرده يا از پدرانش سينه به سينه به او ارث رسيده ، اما بايد او را پدر موسيقي رديف دستگاهي ايران دانست كه امروز در دست ماست . او در تار نوازي هم سر آمد هم عصرانش بود و به همين دليل ارج و قرب فراواني نزد ناصرالدين شاه داشت. . جالب است كه ساز او كه در اين تصوير مي بينيد ، براي خود اسمي داشته ،قلندر . او در جواني فوت شد و مهم ترين شاگردش يعني ميرزا غلامحسين فراهاني برادر و به قولي پسر عموي او با همسرش ازدواج مي كند و تربيت فرزندان جناب ميرزا را بر عهده مي گيرد . از ديگر شاگردان او مي توان به « كوكب خانم » ،« ميرزا عيدالله خان علاءالملك » ، « مسعود ميرزا » و « سلطان خانم» اشاره كرد. { عكس موزه موسيقي}

خصوصيات سه تار

1) به نسبت ديگر سازها ، داراي حجم صوتي كم ، ولي در عين حال لطيف ، نافذ ، ظريف و دلنشين است.

2) بين سازهاي مضرابي در موسيقي رديف ، تنها سازي است كه مضراب مجزا نداشته و با ناخن سبابه* نواخته مي شود. در نتيجه احساس مخصوصي به نوازنده دست داده و صميميت بيشتري بين او و سازش بر قرار مي شود.

3) كوچكي جثه ، وزن كم و بغل گرفتن ساز هنگام نواختن ، در برقراري ارتباط معنوي بين ساز و نوازنده بسيار موثر است .

4) كمي حجم صوت اين ساز عاملي شده تا كمتر چهره ي عمومي پيدا كند و از طرفي موقعيت خاص خود را در خلوت نوازنده و شنونده تحكيم بخشد.

5) چون مضراب سه تار در حالت معمولي به چند سيم برخورد مي كند ، امكان ايجاد كوك هاي متنوع و چند صدا بر روي اين ساز وجود دارد ( نظير شيوه هاي نويني كه استاد احمد عبادي در كوك سه تار ايجاد نمود و مشتمل بر هفتاد كوك مي باشد).

6) به علت محدوديت تعداد سيم ، عدم وجود عوامل تغيير دهنده صدا ، مثل هم كوكي سيم ها ، نداشتن پوست ( برخلاف ) تار و ... صداي اين ساز خالص و نافذ بوده و از طرفي كمتر دچار تغيير كوك در حين نواختن مي شود.

7) از معدود سازهايي است كه همنوازي آن ( گروه نوازي سه تار ) از زيبايي خاصي بر خور دار است.

نمونه مضراب سه تار           

*تذكر: كساني كه ناخن شكننده و يا امكان بلند كردن ناخن سبابه را ندارند ، مي توانند از مضراب هايي كه به اين منظور ساخته شده اند استفاده نمايند.

اجزاء سه تار 

كاسه : جعبه صوتي سه تار مي باشد كه از جنس چوب توت است.

دسته : پرده هاي ساز روي آن بسته مي شوند ، جنس آن از چوب گردو است.

صفحه: چوب توت نازك كه روي كاسه را پوشانده است و خرك روي آن قرار دارد.(مهم ترين عامل خوش صدايي در سه تار صفحه آن است.)

سوراخهاي روي صفحه: اين سوراخها براي تنظيم صداي ساز ايجاد مي شوند.

سر دسته : قسمتي از دسته كه گوشي هاي ساز در آن قرار دارند.

گوشي: انتهاي سيم به آن بسته مي شود و با چرخاندن آن ساز كوك مي شود . جنس آن معمولا" از چوب گردو است.

پرده: از جنس روده است كه روي دسته بسته مي شود و محل نتها را معين مي كند .

خرك: از چوب سا خته مي شود و سيم ها از روي آن عبور مي كند.

شيطانك : از استخوان ساخته مي شود و سيمها از روي آن عبور مي كنند .

سيم گير :در انتهاي كاسه نصب مي شود و انتهاي سيم ها را نگاه مي دارد . جنس آن از شاخ قوچ ، چوب شمشاد جنگلي يا فوفل است.

سيم : سه تار چهار سيم فلزي دارد كه با ضربه ناخن انگشت سبابه به ارتعاش در مي آيند.

شيار كنار دسته : شياري است كه در موقع بستن پرده ها از آن استفاده مي شود.

سه تار امروزي به رغم نامي كه از گذشته برايش به يادگار باقي مانده داراي چهار سيم است. كه در قديم سه سيم (تار) داشته، بروايتي مشتاق عليشاه كرماني (شهادت 1306 ه.ق) عارفي كه با سه تار و موسيقي آشنايي داشته سيم ديگري بين سيم دوم و سوم اضافه كرده و اينك سه تار در حقيقت چهار سيم يا چهار تار دارد . اين سيم را واخوان و بعضي ها سيم مشتاق مي نامند.نكته قابل توجه در عمل مشتاق عليشاه انتخاب محل قرار دادن سيم چهارم است.آيا مي دانيد چرا مشتاق عليشاه سيم چهارم را افزود ؟ جواب در قسمت مقالات وبسايت.

ابعاد سه تار

با توجه به تنوع الگوه هاي ساخت سه تار ، كه از نظر ابعاد صفحه ، دسته ، كاسه و... با هم اختلاف دارند. سه تار هايي با ظاهر متفاوت نيز وجود دارد. به طور متوسط طول سه تار از نوك دسته تا سيم گير حدودا" 86 سانتيمتر ، از شيطانگ تا سيم گير 72 سانتي متر و طول ارتعاش آزاد آن ( از خرك تا شيطانك ) حدودا" 67 سانتي متر مي باشد.

وتر (سيم )سه تار از بالا به پايين بدين ترتيب هستند:

وتر بم (سيم بم) با سيمي قطر تقريبي 25-35 ميكرون از جنس برنج ،وتر مشتاق (سيم واخوان) با سيمي به قطر 18-20 ميكرون از جنس فولاد ، وتر زير ( سيم دوم ) با سيمي به قطر تقريبي 18-20 ميكرون از جنس برنج ، وتر حاد ( سيم اول ) با سيمي به قطر تقريبي 18-20 ميكرون از جنس فولاد.

 تنظيم پرده هاي سه تار

همان طور كه مي دانيد ،طول سيم از شيطانك تا سيم گير، به نسبت هاي خاصي تقسيم مي شود كه اين تقسيمات به كمك پرده هاي ساز و خرك شكل مي گيرد . از اين رو ، بعداز هر بار پرده بندي ( يا بر روي ساز جديد ) بايد موقعيت پرده ها بر روي دسته دقيقا" تعيين شود . مطالب زير در مكان يابي چند پرده ي اصلي شما را ياري مي كند.

نحوه نواختن سه تار

از اصول بنيادي نوازندگي سازهاي زهي ، مضرابي موسيقي ايراني ، آن است كه هيچ گاه نغمه اي (نتي) به صورت تنها اجرا نمي شود . بلكه هميشه بايك صداي واخوان پشتيباني مي شود. ( واخوان عبارت است از اجراي مداوم يك يا چند صدا در طول اجراي قطعه ) تقريبا" در تمامي سازهاي زهي مضرابي همانند انواع تنبور و دوتار درموسيقي نواحي معاصر ايران در مناطق مختلف خراسان (شمال ،شرق) گلستان (تركمن) مازندران ، كرمانشاه ، آذربايجان ( شرقي و غربي ) آن است كه همواره يكي از سيم ها وظيفه اجراي ملودي و ديگري كه معمولا" به فاصله چهارم و يا پنجم نسبت به سيم اول كوك شده نقش واخوان را به عهده دارد . در نوازندگي سه تار معاصر به شيوه قدما نيز مضراب به گونه اي نواخته مي شود كه همواره هنگامي كه سيمي به ارتعاش در مي آيد سيم بالاي آن به عنوان واخوان به ارتعاش در مي آيد.

( آنچه ديدم از نواي زندگي نا مبتذل ناله ي سيم سه تارم بود و ديوان غزل ) شهريار

قيمت سه تار (مشقي و حرفه اي)

سه تار يكي از ارزانترين سازهايي است كه با قيمت هاي مناسب به نسبت شناخت خريدار و سازنده آن از 30  هزار تومان تا 50 ميليون

تومان وجود دارد.اصولا" سازهاي مشقي توسط سازندهاي مختلف و تا قيمت 500 هزار تومان ميباشد.و سازهايي كه از لحاظ ساختار و

صنعت داراي صدايي خوب هستند معمولا از 1 ميليون تومان به بالا ميباشد.و اصولا" سازهايي كه از 1 ميليون تومان به بالا ارائه مي شود

توسط سه تار سازان حرفه اي كه اسامي آنها در قسمت سه تار سازان وبسايت آمده است ساخته مي شود.و معمولا" اين سه تار ها در

فروشگاهها ي وسايل موسيقي وجودندارند،و ميبايستي از خود سازنده به صورت سفارشي تهيه شود.(درصورت نياز با ما تماس بگيريد)

آيا ميدانيد ؟بيشترين شهري كه در آن سه تار سازي رايج است كنگاور كرمانشاه است، مثل ساختن دف كه در كردستان رايج است ..

ساختن سه تار در كنگاور متداول است .وبه قول استاد مرادي در هر خانه اي بزني با يك سه تار ساز روبرو ميشي.

توسط وبسايت سه تار و www.3tar.ir

نت نويسي را براي اولين مرتبه ، چند نفر فرانسوي در ايران معرفي كردند كه مهمترين آنان شخصي به نام آلفرد ژان باتيست لومر بود كه درسال 1868 ميلادي= [ 1247 ] خورشيدي به دعوت دولت به ايران آمد . قصد از دعوت لومر ، بيش تر معرفي موسيقي نظامي به شيوه غربي در ايران بود. به عقيده استاد نورعلي برومند ، كار لومر اثر ناچيزي بر موسيقي سنتي ايران به جا گذاشته است ،گرچه بعضي از موسيقي دانان ايراني از جمله درويش خان از او تعليماتي ديده بودند . لومر كارخود را آغاز نمود بدون اينكه زبان فارسي بداند . به شاگرداني كه از موسيقي اروپائي و حتي خواندن و نوشتن آگاهي نداشتند نت نويسي و گام و ديگر اصول موسيقي را آموخت وچندان در كارخود كوشا و فعال بود كه طي چند سال به تشكيل موسيقي عالي نظامي همت گمارد.سپس دبيرستان موسيقي داير نمود كه در آن آموزش كليه دروس موسيقي ، ازجمله هارموني و اركستراسيون نظام وسلفژ و نواختن سازهاي بادي و پيانو و رياست آن نيز بر عهده خودش بود.شاگرداني كه طي مدت 6 سال زير نظر لومر آموزش ديده بودند ازكسان ورزيده و برجسته شدند كه در نواختن بيشتر سازها مهارت يافتند.ولي در اين ميان پس از بازگشت استاد علي نقي وزيري از آلمان در سال 1302 (ش) اولين مدرسه واقعي موسيقي را تاسيس كرد. نت خواني و قواعد نت نويسي و تار و ويولن و پيانو تعليم ميداد. اولين كسي  كه نت نويسي را در موسيقي ايران به كار برد ،وزيري بود. دستورتار او دقيقا" بدين منظور تنظيم شده بود. او رديف ميرزا عبدالله و بخشي از رديف حسينقلي را در زمان حيات آنان با شركت در درسهاي اين دو تن و پيدا كردن نت ها به همراه آنان آوا نويسي كرد. بدبختانه اين كار ارزشمند گم شده است.(جهت آشنايي بيشتر با استاد علينقي وزيري به كتاب سرگذشت موسيقي ايران جلد دوم نوشته روح الله خالقي مراجعه نماييد.)

استاد علينقي وزيري      

(تحقيق و برسي توسط وبسايت 3tar.ir از كتاب نورعلي برومند زنده كننده موسيقي اصيل ايراني به كوشش احمد كريمي انتشارات دوست - تهران 1380 - و كتاب تاريخ موسيقي ايران نوشته: روح انگيز راهگاني،تهران نشر پيشرو1377 - و سنت و تحول موسيقي ايران نوشته ژان دورينگ- ترجمه سودابه فضائلي انتشارات توس - 1383 تهران.)

از اصول بنيادي نوازندگي سازهاي زهي، مضرابي موسيقي ايراني ، آن است كه هيچ گاه نغمه اي (نتي) به صورت تنها اجرا نمي شود .

بلكه هميشه با يك صداي واخوان پشتيباني مي شود (( واخوان عبارت است از اجراي مداوم يك يا چند صدا در طول اجراي قطعه ))

تقريبا" در تمامي سازهاي زهي مضرابي مانند انواع تنبور ، دو تار در موسيقي نواحي معاصر ايران در مناطق مختلف خراسان (شمال شرق )

گلستان(تركمن) مازندران ، كرمانشاه ،آذربايجان ( شرقي و غربي ) آن است . كه همواره يكي از سيمها وظيفه اجراي ملودي و ديگري كه

معمولا"به فاصله چهارم و يا پنجم نسبت به سيم اول كوك شده نقش واخوان را به عهده دارد .

در نوازندگي سه تار معاصر به شيوه قدما نيز مضراب به گونه اي نواخته مي شود كه همواره هنگامي كه سيمي به ارتعاش در مي آيد سيم

بالاي آن نيز به عنوان واخوان  به ارتعاش در مي آيد. با اضافه شدن سيم مشتاق در حقيقت سيمهاي سه تار متشكل از سه (( دوتار )) گرديد.

1- سيم اول از جنس فولاد با واخوان سيم دوم از جنس برنج.

2- سيم دوم از جنس برنج با واخوان سيم مشتاق از جنس فولاد.

3-سيم سوم مشتاق از جنس فولاد ، واخوان سيم بم از جنس برنج.

در واقع سيم مشتاق واخوان سيم دوم و سيم بم مي باشد.و جالب اينكه نوع سيمي را كه مشتاق عليشاه انتخاب نمود با عث شده كه هر

جفت از سيمها متشكل از دو جنس سيم فولاد و برنج شود.(تحقيق و بررسي از مجله مقام موسيقايي شماره 41 مهر 86 توسط وبسايت3tar.ir )

هر چيزي كه طبع و مزاج را قوي و سالم و روح را پرقدرت سازد ( كه موجب عمر طولاني تر نيز مي شود ) آنرا « مطبوع » مي ناميم . و آنچه مزاج را از درستي بگرداند و طبع را به كژي و كاستي كشد ( كه عمر را هم كوتاه مي كند ) ، « موثر منفي » است .

در مورد موسيقي مطبوع ، بي فايده نيست از كتابي كه به سال ( 1141 ه . ق 1728 م ) نوشته محمد بن هادي بن صالح شيرازي ، جمله اي نقل شده:

« ... در ذكر اموري كه باعث زيادتي عمر و طول حيات مي شود : ... و از آن جمله استماع صوت حسن است يعني گوش دادن به صداي خوش كه آن را در تقويت روح و انعاش (بهبود) حرارت غريزي دخل عظيمي است ».

مجلس نوازندگان دوره ناصري

تابلوي كار استاد كمال الملك در سال 1310 ه.ق كشيده شده و اصل آن در موزه گلستان است.محمد صادق خان نوازنده سنتور ، اسمعيل خان كمانچه كش ، آقا غلامحسين نوازنده تار.

اسماعيل قهرماني نوازنده تار و از شاگردان برجسته محضر ميرزا حسينقلي و ميرزا عبدلله بود.او را از برجسته ترين نوازندگان و حافظان رديفدانسته اند و معروف است كه وي سال هاي سال ، هر روز هفته را برنواختن تمام و كمال و يكي از دستگاه ها اختصاص داده بود. او در سال هاي بعد از 1300 ، معتبرترين راوي رديف ميرزا عبدلله با حفظ صناعت هاي اجرايي و خصوصيات فردي استاد خود ، شناخته مي شد.

tarineh.com

نورعلي برومند:  « در سه تار ناخن زدن را از صبا و ضربي ها را از فروتن ياد گرفته ام . » در نوجواني پدر برومند براي اينكه پسرش به علت عشق به موسيقي از درس و مشق غافل نشود ، اورا براي ادامه تحصيل به آلمان فرستاد. ولي نابينايي چشم باعث شد كه وي از ادامه تحصيل (رشته پزشكي) محروم شده و به ايران باز گردد. لذا پس از مشورت با اساتيد دريافت تنها كسي كه رديف هاي ميرزاعبدلله را محفوظ دارد، اسماعيل قهرماني است.بدين جهت سالها با اسماعيل قهرماني كار كرده و رديف ميرزاعبدلله را نزد وي كاملا" آموخت.برومند سال ها براي ضبط و تنظيم و تدوين رديف ها به روايت قهرماني زحمت كشيد و دوره ي كامل آن را به دعوت سازمان راديو و تلويزيون ملي ايران با تار نواخت و ضبط كرد كه امروز دستمايه ي اصلي معلمان مشغول به تعليم موسيقي ايراني ، است. برومند وسيله اي شد براي اينكه هنر اساتيدي چون حبيب سماعي ، سيد حسين طاهرزاده ، درويش خان ، موسي معرفي ، ابوالحسن صبا ،ركن الدين خان مختاري ، يوسف فروتن ، عبدلله دوامي ، رضا روانبخش اسماعيل قهرماني و ضياء رسائي ، كه برخي به طور مستقيم و برخي غير مستقيم بر وي تاثير گذارده بودند، به نسل امروز منتقل شود. طي 12 سال تدريس برومند در دانشكده ي هنر هاي زيبا ، جواناني چون حسين عليزاده ،مجيد كياني ، جلال ذوالفنون، داريوش طلائي ، محمد رضا لطفي و... فارغ التحصيل شده و ليسانس گرفتند. وي علاوه بر گرد آوري و تدريس سازي ، رديف آوازي را نيز از روي سبك طاهرزاده تنظيم و تدوين كرد و به شاگردان خود آموخت؛ كه از آن جمله رضوي سروستاني و محمد رضا شجريان را مي توان نام برد. برومند در آخرين سال عمر ، رياست هيت داوران آزمون باربد را به عهده گرفت .

  از سايت:tarineh.com

موسي معرفي از شاگردان برجسته درويش خان است كه به درجه ي اخذ نشان « تبر زين طلا » از دست وي ، درنوازندگي تار نايل آمد. وي مدت 30 سال به جمع آوري و تطبيق رديف ميرزاعبدلله و ميرزا حسينقلي ، پرداخت و حاصل آن را به صورت كتابي مفصل تحت عنوان « رديف موسيقي ايران » در سال 1332 منتشر كرد كه در همان سال ها با تار « سليمان روح افزا » ضبط شد. ( اين اجرا اخيرا" منتشر شده است ).

  از سايت:tarineh.com