سه‌تار از سازهاي زهي و مضرابي موسيقي ايراني است كه آن را با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست مي‌نوازند. اين ساز، داراي ۴ سيم از جنس فولاد و برنج است كه به موازات دسته، از كاسه تا پنجه كشيده شده‌اند. سه‌تار داراي ۲۶ پردهٔ قابل حركت از جنس روده‌ي حيوانات يا ابريشم است. صداي آن ظريف و تو دماغي و تا حدودي غمگين است و وسعت صوتي آن نزديك به ۳ اكتاو است.
سه‌تار پيشتر هم‌خانواده با سازهايي چون دوتار و تنبور بوده است و امروزه به تار بسيار نزديك‌تر است. در موسيقي دستگاهي ايران استفاده از سه‌تار بسيار رواج دارد؛ گرچه بيشتر براي تك‌نوازي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين ساز براي هر دستگاه كوك ويژه‌اي دارد ولي فاصلهٔ چهارم يا پنجم پايين رونده معمولاً بين سيم‌هاي اول و دوم ثابت است.
نوازندگان سه‌تار براي اجراي آن، در حالت نشسته روي زمين يا صندلي، كاسهٔ ساز را به صورت مورب و با زاويهٔ ۴۵ درجه روي ران راست قرار داده و با سر انگشتان دست چپ روي پرده‌ها (دستان‌ها) ي روي دستهٔ سه‌تار حركت مي‌كنند و با انگشت اشارهٔ دست راست خود به سيم‌ها ضربه مي‌رنند. معمولاً براي نوازندگي فقط انگشتان اشاره، مياني،حلقه و در بعضي موارد انگشت كوچك دست چپ استفاده مي‌شوند اما در آثار استادان، استفاده از انگشت شست براي پرده‌گيري روي سيم بم نيز كاربرد دارد.
در حين نوازندگي سه‌تار، مي‌توان با زخمه‌زدن نزديك به خرك، صدا را كمي زبر و خشن كرد؛ و با انجام اين كار نزديك به گلوي ساز، صدايي نرم و ملايم و اصطلاحاً پخته‌تر توليد مي‌شود.
سه‌تار در گذشته سه سيم (تار) داشته و اكنون چهار سيم دارد كه سيم سوم و چهارم آن نزديك به هم قرار دارند و هم‌زمان نواخته مي‌شوند و مجموعهٔ آن دو را معمولاً سيم «بم» مي‌نامند. با گذشت زمان كساني چون ابونصر فارابي، ابوعلي سينا، صفي الدين ارموي و از متأخران ابوالحسن خان صبا لزوم افزايش يك سيم ديگر به اين ساز را درك كرده و سه‌تارهاي امروزي داراي چهار سيم هستند (اين سيم از نظر تاريخي سيم چهارم است ولي سيم سوم خوانده مي‌شود). سيم سوم سه تار به سيم مشتاق معروف است و به روايتي از ابوالحسن صبا اين سيم را نخستين بار درويشي به نام مشتاق علي شاه به اين ساز افزوده است.
برخي از جمله عده‌اي از عرفاً به آن «اوتار» نيز مي‌گويند.
سه تار داراي صدايي مخملين و ظريف بوده از آنجايي كه كه با كنار ناخن انگشت سبابه دست راست نواخته مي‌شود، صداي ساز ارتباط مستقيمي با اعصاب و روان نوازنده پيدا مي‌كند و از اين رو سه تار را اغلب همدم اوقات تنهايي خوانده‌اند.
اغلب شنوندگان، ساز سه تار را داراي لحن و نواي غمگيني احساس مي‌كنند، اما نوازندگان معاصر موسيقي ايراني در تلاش براي توسعه موسيقي مدرن و نوي ايران، آثار زيبايي آفريده‌اند كه با حال و هوايي كه تا دو دهه پيش از اين ساز تصور مي‌شد كاملاً متفاوت است. البته مي‌بايست اشاره كرد كه در سه تار نوازي مدرن تجربه استفاده از مضراب سيمي تجربه‌اي موفق بوده و با ايجاد صدايي شفاف و كريستالي كمك شاياني به گسترش امكانات اين ساز عجيب نموده است. اجراي تك سيم‌هايي خاص و همچنين افزايش قدرت اجراي ديناميك‌هاي مختلف نيز از مزاياي استفاده از مضراب سيمي در نوازندگي است. روايت از روح الله خالقي : شايد ساز سه تار را در زماني كه موسيقي ممنوع بوده ونوازندگان براي آنكه صداي آن خارج از محل نرود آفريده اند.
--------------------------------------------
منبع:fa.wikipedia