ساختار و مشخصات:
سه‌تار از سازهاي زهي و مضرابي موسيقي ايراني است كه آن را با ناخن انگشت اشارهٔدست راست مي‌نوازند. اين ساز، داراي ۴سيم از جنس فولاد و برنج است كه به موازات دسته، از كاسه تا پنجه كشيده شده‌اند. سه‌تار داراي ۲۶پردهٔقابل حركت از جنس رودهٔحيوانات يا ابريشم است. صداي سه‌تار ظريف و تا حدودي غمگين است و وسعت صوتي آن نزديك به ۳اكتاو است.
سه‌تار و انواع سازهاي شبيه به‌آن مانند دوتار و تنبور و چگور در نواحي مركزي آسيا و خاورميانه رواج داشته‌است. به نظر مي‌رسد كه سه‌تار از قرن چهارم هجري رواج داشته‌است.
اجزائ آن شامل: سيم‌ها-كاسه-صفحه-دسته-خرك-سيم‌گير-شيطانك-گوشي- پرده
تاريخچه و توصيفات :
سيم سوم و چهارم آن نزديك به هم قرار دارند و هم‌زمان نواخته مي‌شوند و مجموعهٔآندو رامعمولاً سيم «بم» مينامند. با گذشت زمان كساني چون ابونصر فارابي، ابوعلي سينا، صفي الدين ارموي و از متأخران ابوالحسن خان صبا لزوم افزايش يك سيم ديگر به اين ساز را درك كرده و سه‌تارهاي امروزي داراي چهار سيم هستند (اين سيم از نظر تاريخي سيم چهارم است ولي سيم سوم خوانده مي‌شود). برخي از جمله عده‌اي از عرفا به آن «اوتار» نيز مي‌گويند.
سه تار از جمله سازهاي اصيل ايراني است و با اين كه در محدوده جغرافيايي غرب آسيا سازهاي هم خانواده سه تار با شكل و شمايلي نزديك به وفور يافت مي شود، امّا مشابه سه تار كنوني در نقاط ديگر اين منطقه ديده نمي شود. به نظر مي رسد كه سه تار كنوني، روندي طولاني و تدريجي راپشت سر گذاشته است و در اين زمان به شكل و صدا دهي كنوني رسيده است. اين ساز كه در گدشته به “سه سيم” نيز معروف بوده است در حدود دو و نيم قرن پيش به دست درويش مشتاق علي شاه كرماني داراي سيم چهارمي مي گردد (سيم واخوان يا به نام مبتكر آن، “سيم مشتاق” –سيم سفيد بين زرد و بم) كه به دليل نياز به بهتر شدن صدا دهي- به رغم تناقض آشكارا با نام ساز- بدين صورت معمول و استفاده از آن مرسوم گرديد.
سازندگان و نوازندگان :
از استادان مسلم و چيره دست سه تار مي توان از استاد جلال ذوالفنون ، استاد احمد عبادي و استاد حسين عليزاده استاد محمد رضا لطفي و ... را نام برد.
1ahang.com