برخي از معيارهاي ارزيابي سه تار

۱- صنعت و ساختمان سه تار

۱-۱- سليقه در پرداخت چوب:

سه تار در مراحل مختلف مورد پرداخت با رنده، سمباده، ليسه و … قرار مي­گيرد كه كيفيت پرداخت، نشان از حوصله و سليقه سازنده مي­باشد.

۲-۱- كيفيت رنگرزي:

سازندگان مختلف ممكن است روشهاي زيادي براي رنگرزي انتخاب كنند مانند لاك الكل، سيلر و … ، كه نوع رنگرزي و سليقه در اين مورد مي تواند درصداي سه تار تاثير بگذارد. (مثلا رنگهاي پوشاننده ميتواند جلوي ارتعاش الياف چوب را بگيرد) البته رنگ در ظاهر زيباي سه تار بسيار موثر است.

۳-۱- انضباط و چينش گوشي­ها و كيفيت خرك و پرده:

چيدمان و كيفيت گوشيها از سليقه در سوراخكاري و بُرقو زدن مناسب حكايت دارد و گوشي هاي خوش تراش هم به صداي سه تار كمك مي­كند و هم در نگهداري كوك موثر است. طراحي مناسب خرك در خوش صدايي سه تار بسيار موثر است كه دست ساز بودن آن مي­تواند يك مزيت به شمار رود. جنس پرده و چيدمان منظم و كوك دقيق از پارامترهاي بسيار مهمي است كه از تخصص سازنده حكايت دارد.

۴-۱- كيفيت چسباندن كاسه و دسته و تركه:

يكي از قسمتهاي مهم در ساخت سه تار، سرهم كردن اجزاي ساز و چسباندن قسمتهاي مختلف آن است. زيبايي در اتصال اجزا، هم نشان از سليقه سازنده دارد و هم مي­تواند به ايجاد صدايي متناسب كمك كند.

۵-۱- رعايت اندازه­ها و الگوها و وزن استاندارد:

در ساخت سه تار بر حسب اينكه چه الگويي مورد طراحي واقع شده است، استانداردهايي وجود دارد. مثلا قطر دسته، صفحه، ابعاد كاسه و … . از جزئيات مهم، فاصله سيم از دسته و فاصله سيم­ها از يكديگر است. يك نكته ظريف، ميزان بودن جاييست كه در آن مضراب به سيم برخورد مي­كند كه رعايت اين نكات به ظرافت سه تار مي­افزايد. در برخي از سه تار ها وزن زياد به معني ضخامتهاي نامناسب صفحه و كاسه يا خيس بودن چوب آن است. و در برخي، سبك بودن زياد سه تار ها به معني پوك بودن چوب و يا ضعيف بودن آن است كه اين به تجربه به دست مي­آيد و با مقايسه با صداي ساز اعتبار پيدا مي­كند.

۲- كيفيت صوتي:

۱-۲- يك دست بودن صدا:

يك سه تار مناسب در نتهاي مختلف داراي جنس صداي يكسان است كه اين نشان تخصص سازنده در تنظيم ضخامت صفحه و كاسه است كه باعث مي­شود با تغيير پوزيسيونها، رنگ، حجم صدا و توناليته سه تار عوض نشود.

۲-۲- حجم صدا:

حجم صداي مناسب در سه تار نشان تخصص سازنده است. رسيدن به يك حجم بالاي صوتي و پرقدرت براي سه تار بسيار دشوار است كه توان چوب شناسي و تنظيم ضخامت نياز دارد و بسيار ارزشمند است.

۳-۲- جنس و نرمي صدا:

گزدار بودن، سطحي بودن، شُل بودن صدا و … از جمله عيوبي است كه مي­تواند جنس صدا را تضعيف كند. صداي پخته، عميق و جاافتاده از جمله اصطلاحاتي است كه براي صداهاي مناسب از آن ياد مي­شود. نرم بودن و راحت مضراب خوردن زير دست نوازنده به اين معني كه نوازنده براي درآوردن صدا از سه تار احتياجي به صرف انرژي بيش از حد ندارد و صدا به راحتي از ساز خارج مي­شود.

۴-۲- نگهداري كوك:

چرخش راحت گوشيها (نداشتن حركت پله اي) و عدم برگشت گوشي­ها پس از كوك كردن به معني نگهداري مناسب كوك است كه براي يك سه تار بسيار حياتي است. البته فاكتورهايي مثل ضخامت صفحه، ارتفاع خرك و … در كوك موثر است كه دراين مرحله از آنها نمي­توان گذشت.

saz24.ir